Θετική Ψυχολογία & Coaching: Από τον A. Λίνα Κιντάνα, στον Μ. Seligman και τον X. Μπουκάι

Τον 21ο αιώνα, υπάρχει μια τάση της ψυχολογίας να μελετά τις ανθρώπινες δυνάμεις και αρετές, αντί την παθολογία του ανθρώπου. Τώρα πια, μετά από έρευνες και μελέτες, μπορούν να «διαγνωσθούν»: δυνάμεις, ελπίδα, αισιοδοξία, αγάπη, δηλαδή θεραπεία (να καταλάβουμε το πώς δουλεύουν τα θετικά συναισθήματα), όπως κάνουμε στην περίπτωση της κατάθλιψης και του άγχους.

Η θετική ψυχολογία λοιπόν, με την θεωρητική και εμπειρική στήριξη της, δίνει την επιστημονική βάση του coaching για λειτουργικότητα και προοπτική. Είναι δηλαδή τα «πόδια» του coaching, και έτσι ο coach εστιάζεται στο τι ενεργοποιεί τους ανθρώπους να προοδεύουν, να κοιτάζουν το παρόν, στοχεύοντας σε ένα καλύτερο μέλλον. Η θετική ψυχολογία είναι η βάση των health & life coaching (HLC) και σύμφωνα με την Kauffman, ο σκοπός της θετικής ψυχολογίας είναι να μεγιστοποιήσει και να βρει υποστηρικτικούς τρόπους για την βελτίωση της ζωής των ανθρώπων.

Επίσης μας δείχνει πως εφαρμόζεται η θετική ψυχολογία στο coaching μέσα από θετικά συναισθήματα, άνετη ροή της επικοινωνίας, δημιουργία ελπίδας και αξιολόγηση των δυνάμεων – χαρισμάτων του ανθρώπου. Η καρδιά της θετικής ψυχολογίας καθώς και του coaching, είναι να εστιασθεί o coach στο όραμα και στις δυνάμεις του πελάτη αντί στις αδυναμίες και το πρόβλημα του.

Τα HLC στηριγμένα στην θετική ψυχολογία βοηθού τον πελάτη να δει τί προσωπική ικανοποίηση παίρνει από τις αλλαγές που θέλει να πραγματοποιήσει στην ζωή του, να σχεδιάζει τα συγκεκριμένα βήματα που θέλει να κάνει για να πετύχει το στόχο του, είτε για να έχει καλή φυσική κατάσταση (οι περισσότερες αρρώστιες μπορεί να αποτραπούν), είτε για να βελτιώσει κάθε τομέα της ζωής του που νοιώθει ότι έχει ανάγκη να το κάνει.
Η καλή φυσική και ψυχολογική κατάσταση έχει αντίκτυπο στο «καλώς έχειν» σε κάθε τομέα της ζωής. Το stress που παίζει σημαντικό ρόλο στην υγεία – γενικά στη ζωή, μπορεί να ξεπερασθεί με δύο τεχνικές:

• POBL (pillars of a balanced life)
• Biofeedback.

Με αυτές τις δύο τεχνικές, ο άνθρωπος βοηθιέται να βρει ποια σημεία της ζωής του έχουν ανάγκη αλλαγής – βελτίωσης, ώστε να επέλθει ισορροπία σε κάθε τομέα της ζωής του (φυσική και ψυχική υγεία, καριέρα, οικογένεια, κοινωνικότητα κλπ.) και να ανακαλύψει τι επακόλουθα έχει το stress στη ζωή του (αϋπνία, πονοκέφαλος, πίεση, νεύρα…). Αναλύοντας το health coaching πιστεύω ότι δεν είναι απαραίτητο ο coach να ανήκει σε υγειονομικό προσωπικό για να βοηθήσει ανθρώπους με προβλήματα υγείας που προκαλούνται από το stress.

Η Β. Fredrickson, επίσης, με την θεωρία της απέδειξε ότι τα θετικά συναισθήματα, μας βοηθούν να αναπτυχθούμε, να διευρύνουμε την εικόνα μας αντί να περιοριζόμαστε σε μια μικρή εικόνα που μπορεί να είναι τελικά το πρόβλημα. Επίσης μας απέδειξε με ποιόν τρόπο τα θετικά συναισθήματα μας βοηθούν πολύ στο φυσικό μας σώμα, δυναμώνοντας το ανοσοποιητικό μας σύστημα, μειώνοντας το άγχος, την κορτιζόλη, προσθέτοντας μακροβιότητα κλπ. και ταυτόχρονα είναι τα κύρια στοιχεία για την καλή ψυχολογία μας. Επί πλέον, τα θετικά συναισθήματα αυξάνουν την γνωστική προσαρμοστικότητα γρήγορα και με ακρίβεια, βελτιώνοντας την κοινωνική και επαγγελματική πορεία του ανθρώπου.

Ο coach πρέπει να προσαρμόσει τα θετικά του πελάτη, να τα ενώσει με την λύση στο εμπόδιο και είναι βασικό να θυμάται ότι υπάρχει μια χρυσή τομή μεταξύ του να τα βλέπεις όλα θετικά και του να έχεις εμπεριστατωμένη κριτική, δηλαδή να είσαι θετικός με όρια. Με την επιστημονική του έρευνα, ο Seligman με το authentic happiness coaching, τεκμηρίωσε ότι όταν αυξάνεται η ευτυχία, αυξάνονται η αποδοτικότητα, η ευελιξία, η κοινωνικότητα και ταυτόχρονα βελτιώνεται η προσωπικότητα, η σωματική και ψυχική υγεία.

Ο Seligman καθόρισε τρεις δρόμους προς την ευτυχία:

• Ευχάριστη ζωή (μέσα από συναισθήματα)
• Υπεύθυνη ζωή (μέσα από την σύνδεση με εσωτερικές και εξωτερικές δραστηριότητες)
• Γεμάτη ζωή (μέσα από προσωπικό νόημα).

Και τρεις τύπους ευτυχίας:

• Ευχαρίστηση
• Θετικά συναισθήματα
• Νόημα ζωής.

Υπάρχει λοιπόν μια βαθύτερη σχέση με την κοινωνία και συνεπώς με την προσωπική αποστολή του καθενός. Όλα τα πιο πάνω τα χρησιμοποιεί ο coach για να βοηθήσει τον πελάτη του να βρει την ζωή που του ταιριάζει, γιατί ο άνθρωπος που επεξεργάζεται και χρησιμοποιεί τα χαρίσματα του είναι πιο ευτυχισμένος (Peterson).

Οι δρόμοι για την ευτυχία, στηρίζονται κυρίως, σε εσωτερικούς παράγοντες του ανθρώπου και στο coaching παίζει σπουδαίο ρόλο η έρευνα για το τί οδηγεί στην ευτυχία ή για το τί δεν οδηγεί σε αυτήν. Την ευτυχία την επιτυγχάνουμε όταν ο άνθρωπος είναι συναισθηματικά καλά, όταν υπάρχει ροή στη ζωή του, έχει ελπίδα, και είναι πλήρως παρών σε ότι και αν κάνει. Αυτό μεταβολίζεται σε ψυχολογική υγεία. Οι άνθρωποι που ελπίζουν έχουν καλύτερη υγεία, υψηλή ακαδημαϊκή απόδοση, προσωπική αποτελεσματικότητα, ψυχολογική και συναισθηματική ισορροπία και μεγάλες δυνατότητες για να αντιμετωπίζουν και να υπερπηδούν εμπόδια.

Το coaching μπορεί να βοηθήσει τον πελάτη να είναι ευτυχισμένος με το wheel of life (συνειδητοποιεί τι θέλει να αλλάξει / βελτιώσει στη ζωή του) και με το brainstorming (βρίσκει με απόκτηση ελπίδας, τις «φαεινές» ιδέες του «εγώ μπορώ»).

Οι θετικοί ψυχολόγοι, Christopher Peterson και Martin Seligman, ανέπτυξαν ένα σύστημα δυνάμεων που το ονόμασαν values in action (VIA) που είναι:

• Σύνεση και γνώση (δημιουργικότητα, περιέργεια, ευρύτητα σκέψης, αγάπη για μάθηση, προοπτική)
• Κουράγιο / θάρρος (γενναιότητα, επιμονή, ακεραιότητα, ζωντάνια)
• Ανθρωπιά (αγάπη, καλοσύνη, κοινωνική εξυπνάδα)
• Δικαιοσύνη (ομαδικότητα, εντιμότητα, ηγεσία)
• Μετριοπάθεια (συγχώρεση και οίκτος, ταπεινότητα, σύνεση, αυτοσυγκράτηση)
• Υπερβατικότητα, (εκτίμηση της ομορφιάς και τελειότητας, ευγνωμοσύνη, ελπίδα και αισιοδοξία, χιούμορ, πνευματικότητα).

Η Fredrickson θεωρεί ότι τα πιο δυνατά θετικά είναι: ευγνωμοσύνη, περιέργεια, ζωτικότητα, ελπίδα – αισιοδοξία, ικανότητα να αγαπάς και να αγαπιέσαι. Η αναγνώριση των θετικών δίνει ένα μοναδικό προφίλ του πελάτη σε σχέση με τα χαρίσματα του και αυτό βοηθά τον coach και τον πελάτη να έχουν καλύτερη σχέση και να προχωρήσουν μαζί για την επίτευξη του στόχου.

Διαβάζοντας το βιβλίο του Μπουκάι, «ο δρόμος της αυτοεξάρτησης», βρίσκω ότι στηρίζεται στις αρχές και αξίες του coaching. Είναι ο δρόμος της ανάληψης της ευθύνης προς τον εαυτό μας. Ο Μπουκάι ξεκινά το βιβλίο του γράφοντας: «εσύ είσαι, αναγνώστη, η άμαξα, εσύ τα άλογα και ο αμαξάς σε όλη τη διάρκεια της διαδρομής που είναι η ίδια σου η ζωή». Κατά την γνώμη μου, αν κάτι από αυτά ξεφύγει λίγο, μπορεί το coaching να βοηθήσει τον άνθρωπο να τα ισορροπήσει πάλι και να συνεχίσει το ταξίδι του. Νομίζω ότι κάθε μέρα είναι μια ακόμα ευκαιρία να αλλάξει ο άνθρωπος τη ζωή του προς το καλύτερο. Ο Μπουκάι αναφέρει ακόμα: «μπορείς να χαίρεσαι και να ανθίζεις ποτισμένος με την αγάπη για τον εαυτό σου ή να μαραίνεσαι καταδικασμένος από εσένα τον ίδιο». Πιστεύω ότι με το coaching ο άνθρωπος δουλεύει με τον εαυτό του, ανακαλύπτει ποιος είναι, ποια είναι τα δυνατά του σημεία, οι αδυναμίες του, η πραγματικότητα του … «γνώθι σαυτόν».

Στην ίδια αρχή στηρίζεται και ο Fritz Peris που ανέπτυξε την θεωρία Gestalt και έλεγε στους πελάτες του ότι το μόνο που μπορεί να προσφέρει, είναι ένα σημείο πέρα από το οποίο πρέπει να προχωρήσεις μόνος σου αρχίζοντας να βοηθάς τον εαυτό σου. Η θετική ψυχολογία και η θεωρία Gestalt συνδέονται άμεσα με το coaching. Το ίδιο πιστεύω ότι εννοεί και ο Μπουκάι όταν λέει: «σε βοηθάω να θεραπευθείς, να μεγαλώσεις, να ωριμάσεις, να παρατηρείς τον εαυτό σου και να νοιώθεις ελεύθερος». Στο coaching, ο coach υποστηρίζει τον πελάτη να κάνει τις επιλογές του σύμφωνα με την προσωπική του ηθική, τις αρχές του, τα χαρίσματα του, την πραγματικότητα του, και να μην αφήνει τους άλλους να αποφασίζουν γι’ αυτόν. Ο Μπουκάι λέει «η ζωή που φτιάχνουμε καθημερινά, είναι το σπίτι μας και το κτίζουμε μόνοι μας».

Το coaching που είναι τέχνη, στηρίζεται στην επιστήμη και παίζει σπουδαίο ρόλο στην ποιοτική ζωή του ανθρώπου ειδικά σε κάθε τομέα της ζωής του (προσωπική και επαγγελματική ζωή, φυσική, ψυχική και νοητική υγεία).

Η σημαντικότερη συνδρομή του coaching, πιστεύω ότι είναι η βοήθεια που προσφέρει στον άνθρωπο.

Μου άρεσε πολύ το πιο κάτω ποίημα γιατί εκφράζει τις αρχές του coaching:

«Πρέπει να φτάσουμε στην κορυφή

Πρέπει να ανεβούμε στο φως

Πρέπει να δώσουμε νόημα σε κάθε βήμα

Πρέπει να δοξάσουμε την απλότητα στο καθετί

Να καλωσορίσουμε την κάθε μέρα με ένα ύμνο

Να ανηφορίσουμε αυτόν το δρόμο τον στενό

Που οδηγεί στην επιτυχία

Αφήνοντας πίσω μας για πάντα το φόβο και τις αποτυχίες

Και όταν φτάσουμε τελικά, περήφανοι, θριαμβευτές,

Τραγουδώντας στην κορυφή, αμέσως τότε

Να απλώσουμε τα χέρια προς τα κάτω

Για να βοηθήσουμε εκείνους που, βραδυπορώντας έμειναν πίσω».

Αργεντίνος ποιητής, μουσικός και τραγουδιστής, Άμλετ Λίμα Κιντάνα (1923 2002).

Πηγή: https://athenscoaching.gr