Έχεις ακούσει να μιλάνε για την ορθορεξία;

Τι είναι η ορθορεξία;

Από το να φροντίζεις τον εαυτό σου και να προσπαθείς να μην τρως επιβλαβή λίπη ή ραφιναρισμένα σάκχαρα, μέχρι το να ζεις μετρώντας εμμονικά θερμίδες, ή να δοκιμάζεις όλες τις περιοριστικές και διατροφικά μη ισορροπημένες δίαιτες υπάρχει μια μεγάλη διαφορά. Αυτό το τελευταίο είναι γνωστό ως ορθορεξία.

Αν και δεν είναι επίσημος όρος σε ιατρικό επίπεδο, ωστόσο περιλαμβάνεται στα ψυχιατρικά εγχειρίδια στην κατηγορία: διατροφικές διαταραχές μη προσδιοριζόμενες διαφορετικά. Ανάμεσα σε αυτές βρίσκεται και η ορθορεξία.

“Οι διατροφικές διαταραχές μη προσδιοριζόμενες διαφορετικά σχετίζονται με τον τρόπο που τρώμε και με την αντίληψη που έχουμε για το πώς αυτή η διατροφή επηρεάζει τη σωματική μας διάσταση”, υποστηρίζει η Pilar Conde, ψυχολόγος στην Κλινική Origen.

Πώς ξέρεις αν πάσχεις από ορθορεξία

Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι σίγουρα το πιο ανησυχητικό σε αυτήν τη διαταραχή είναι ότι, γενικά, όσοι πάσχουν από αυτήν δεν το γνωρίζουν. Η ορθορεξία εισβάλλει σε πολλές πτυχές της καθημερινής ζωής των ανθρώπων που πάσχουν από αυτήν: αυτά που διαβάζουν στα κοινωνικά δίκτυα, στον τύπο, στις συνομιλίες με το περιβάλλον τους, στους τρόπους αγορών και μαγειρέματος, εφαρμογές που κατεβάζουν στο κινητό… Μπορεί να θεωρηθεί ένας (αρρωστημένος) τρόπος ζωής.

Και, αν και αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί μόνο ως διαταραχή συμπεριφοράς, εκεί που τα πράγματα αρχίζουν να γίνονται σοβαρά είναι όταν οι γιατροί και οι ειδικοί συνειδητοποιούν ότι η ορθορεξία είναι ένας από τους παράγοντες κινδύνου με το μεγαλύτερο βάρος για την έναρξη μιας διαταραγμένης διατροφικής συμπεριφοράς όπως η ανορεξία ή η βουλιμία, όπως επισημαίνει ο Δρ. Miguel Harto, ψυχίατρος που εξειδικεύεται στους εθισμούς και την συννοσηρότητα εξαρτήσεων και ψυχικών διαταραχών. Επίσης προσθέτει: «Τα άτομα με ορθορεξία παρασύρονται από πολλαπλές δίαιτες που πωλούνται ως θαυματουργές, με στόχο τη μείωση του σωματικού βάρους τους. Μάλιστα, αυτό είναι ένα από τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση: το να έχει κάποιος δοκιμάσει περισσότερες από τρεις διαφορετικές δίαιτες σε ένα χρόνο, όλες με στόχο την απώλεια βάρους».

Πρόσεξε αυτά τα συμπτώματα

Ο ειδικός παραθέτει στον λογαριασμό του Instagram μερικά από τα συμπτώματα που παρουσιάζουν τα άτομα με ορθορεξία. Διάβασε προσεκτικά: 

1. Έχουν εμμονή με τις προσλαμβανόμενες θερμίδες. Μετράνε τις θερμίδες όλων των φαγητών και από τις διατροφικές ετικέτες κατά την αγορά τροφίμων.
2. Κάνουν δίαιτες χαμηλών θερμίδων και πολύ περιοριστικές, αποφεύγοντας έτσι τον παθολογικό φόβο να πάρουν βάρος. Συνηθίζουν να ακολουθούν θαυματουργές δίαιτες και προϊόντα «αδυνατίσματος».
3. Περιορίζουν την ποσότητα και το είδος της τροφής που προσλαμβάνουν. Έχουν μια λίστα απαγορευμένων προϊόντων.
4. Υποφέρουν από σκαμπανεβάσματα στο σωματικό βάρος. Συνήθως παρουσιάζουν σημαντικές αλλαγές βάρους και διατροφικού μοντέλου, αλλά συνήθως επίσης βρίσκονται στο κανονικό βάρος, γεγονός που καθιστά δύσκολη τη διάγνωση.
5. Το βάρος επηρεάζει την αυτοεκτίμηση και τη διάθεσή τους. Υπολογίζουν την προσωπική τους αξία, την επιτυχία τους και τη συναισθηματική τους ευημερία με βάση το μέγεθος, το βάρος και το σχήμα του σώματός τους.

Σε όλα αυτά, προσθέτει: «Όπως και οι περισσότερες ψυχολογικές διαταραχές, συνήθως έχει πολυπαραγοντική προέλευση: χαμηλή αυτοεκτίμηση, έλλειψη ικανοποίησης με το σώμα, συναισθηματική αστάθεια, ιδεοληπτικά χαρακτηριστικά και τη μεγάλη σημασία που δίνουν στις απόψεις των άλλων.»

Ποιες είναι οι συνέπειες του να ζούμε με ορθορεξία; 

Όποιος περνάει τη ζωή του μετρώντας θερμίδες πρέπει να γνωρίζει ότι δεν πρόκειται για μια αβλαβή συνήθεια. Το να θέλεις να περιορίσεις όσο το δυνατόν περισσότερο το φαγητό, απορρίπτοντας ολοκληρωτικά κατηγορίες τροφίμων, να καταφεύγεις σε εντελώς μη ισορροπημένες δίαιτες, είναι λόγος για να αλλάξει ο τρόπος διατροφής, να τρελαθεί η χημεία του εγκεφάλου, να εμφανιστεί το φαινόμενο ακορντεόν, να δημιουργηθούν κύκλοι ελεγκτικών κι ανεξέλεγκτων συμπεριφορών και να τροποποιηθούν τα συναισθήματα και η διάθεση, μεταξύ άλλων.

Η ορθορεξία έχει θεραπεία;

Ναι, και συνήθως επαφίεται στους επαγγελματίες της ψυχολογίας και της διατροφής (συνήθως με τη βοήθεια ψυχιάτρου). Το πιο επείγον σε αυτούς τους ασθενείς είναι να βοηθηθούν να τροποποιήσουν τις δυσλειτουργικές ιδέες που έχουν για το σώμα τους και για τα τρόφιμα. Ταυτόχρονα, δουλεύεται η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η ακαμψία σκέψεων και η πιθανή κοινωνική απομόνωση, τρία προβλήματα που συνήθως αντιμετωπίζουν τα άτομα που πάσχουν από ορθορεξία. 

Σύμφωνα με την ψυχολόγο της Κλινικής Origen, το να ζεις ανεβασμένος στη ζυγαριά έχει γίνει πιο συνηθισμένο από ό,τι θα ήταν επιθυμητό, ​​καθώς έχει μπει στο πεδίο των εμμονών και μπορεί να καταλήξει να σχετίζεται με διαταραχές που συνδέονται με την αυτοεκτίμηση και την προσωπική εικόνα.

«Η υπερβολική ανησυχία για το πώς βλέπουμε τον εαυτό μας και το πώς μας βλέπουν οι άλλοι, εξηγεί, έχει πολλαπλασιαστεί την τελευταία δεκαετία και ένας από τους παράγοντες που επηρεάζει είναι τα χιλιάδες ή ακόμη και εκατομμύρια μάτια που παρατηρούν μέσω των κοινωνικών δικτύων. Αυτή η υπερβολική έκθεση τοποθετεί το άτομο σε ένα σημείο ιδιαίτερης ευπάθειας, καθώς οι αμφιβολίες, τα άγχη και οι φόβοι απόρριψης αυξάνονται εκθετικά ανάλογα με τα διαφορετικά κοινωνικά δίκτυα όπου ανήκει και τις απόψεις, τα σχόλια και τις αλληλεπιδράσεις σε αυτά», καταλήγει η ειδικός.