Ας ξεκινήσουμε από την αρχή: η περιεμμηνόπαυση ή κλιμακτήριος (γνωστή και ως η “δεύτερη εφηβεία”) είναι τα δύο έως δέκα χρόνια πριν από την τελευταία περίοδο και διαφέρει από την εμμηνόπαυση, η οποία είναι η φάση της ζωής που αρχίζει ένα χρόνο μετά την τελευταία περίοδο. Τα συμπτώματα, αν κάνουν την εμφάνισή τους βασικά, συμβαίνουν κυρίως κατά την περιεμμηνόπαυση ή κλιμακτήριο, και είναι προσωρινά.

Η συνήθης ηλικία για την τελευταία περίοδο είναι μεταξύ 45 και 55 ετών, οπότε η τυπική ηλικία για την περιεμμηνόπαυση ή κλιμακτήριο είναι έως και δέκα χρόνια νωρίτερα, έως και τα 35. Με άλλα λόγια, αν έχεις γεννηθεί πριν από το 1985, μπορεί να βρίσκεσαι στην περιεμμηνόπαυση ή κλιμακτήριο και να είσαι ακόμη νέα. Επομένως, η περιεμμηνόπαυση δεν έχει να κάνει με γήρανση, αλλά με μια σημαντική (και αναπόφευκτη) “αναπροσαρμογή” του ορμονικού σου συστήματος.

Η εμμηνόπαυση ως γενετική συνέπεια

Όπως εξηγεί η Δρ. Lara Briden στο βιβλίο της “Hormone Repair Manual”, η εμμηνόπαυση υπάρχει από τότε που υπάρχουν άνθρωποι και δεν είναι απλώς ένα ατύχημα επειδή ζούμε “υπερβολικά πολύ καιρό”. “Σύμφωνα με ορισμένους ιστορικούς, η εμμηνόπαυση μπορεί ακόμη και να ήταν η κινητήριος δύναμη πίσω από την εξέλιξη της διάρκειας ζωής του ανθρώπου που έγινε μεγαλύτερη”, λέει η ειδικός.

Το θέμα είναι ότι είσαι γενετικά προγραμματισμένη να φτάσεις στην εμμηνόπαυση περίπου στην ίδια ηλικία με τη μητέρα σου, τη θεία σου ή την ξαδέλφη σου. Απλώς είναι κάτι που συμβαίνει και έρχεται αργά ή γρήγορα. Αν έρθει όταν είσαι 43 χρονών, είσαι μια χαρά και υγιής. Το ίδιο που μπορείς να είσαι στα 50 ή στα 60. Δεν έχει καμία σχέση με την ηλικία, δεν σημαίνει ότι γερνάς πιο γρήγορα από τις φίλες σου.

Εάν είσαι γενετικά προγραμματισμένη να φτάσεις στην εμμηνόπαυση στο ανώτερο όριο του φυσιολογικού (μέσα της δεκαετίας του 50), τότε η περιεμμηνόπαυσή σου συμβαίνει μαζί με τη γήρανση, αλλά δεν προκαλείται από τη γήρανση. Και στο άλλο άκρο, αν μπεις στην εμμηνόπαυση πριν από την ηλικία των 40 ετών, πρόκειται για την ιατρική κατάσταση της πρόωρης εμμηνόπαυσης ή της πρωτοπαθούς ωοθηκικής ανεπάρκειας, και ούτε αυτή οφείλεται πραγματικά στη γήρανση.

Θέμα ορμονών

Μια μεσήλικη γυναίκα με τακτικούς κύκλους είναι πιθανό να βρίσκεται στην περιεμμηνόπαυση ή κλιμακτήριο αν παρατηρήσει κάποιο από τα παρακάτω συμπτώματα: Νέα εμφάνιση έντονης ή/και μεγαλύτερης ροής, μικρότεροι κύκλοι εμμήνου ρύσεως (λιγότερο από 26 ημέρες), ερεθισμένο στήθος, αϋπνία, κράμπες, εξάψεις, ημικρανίες, διακυμάνσεις της διάθεσης ή αύξηση του σωματικού βάρους. Μπαίνει στη φάση ανίχνευσης.

Ξέρεις ήδη τα συμπτώματα: Πρόκειται να μπεις στην εμμηνόπαυση. Έρχεται η φάση της αποδοχής, βρίσκεσαι σε αυτό το νέο στάδιο της ζωής σου. Είναι θέμα ορμονών, όχι ηλικίας. Τι γίνεται τώρα; Γιατί να μην αξιοποιήσεις αυτή τη φάση της ζωής σου για να απολαύσεις μια “δεύτερη νιότη”;

Μια νέα και μακρά ζωή

Η σωστή προσέγγιση για την αντιμετώπιση της εμμηνόπαυσης είναι να τη δεις ως μια προσγείωση σε μια χώρα γεμάτη ευκαιρίες. Ήταν ένας μακρύς δρόμος, συχνά άβολος, ίσως με μια κάποια ταλαιπωρία. Αλλά ένας νέος κόσμος ανοίγεται μπροστά στα μάτια σου. Δες το ως εξής: αυτό που σου επιτρέπει να καταπολεμήσεις τις αρνητικές επιπτώσεις της εμμηνόπαυσης συμπίπτει απόλυτα με υγιεινές συνήθειες από τις οποίες θα ωφεληθείς και για το υπόλοιπο της ζωής σου.

Συμπτώματα όπως η αϋπνία, η αύξηση του σωματικού βάρους ή η κατάθλιψη, τόσο χαρακτηριστικά της εμμηνόπαυσης, μπορούν να καταπολεμηθούν μόνο με έναν υγιεινό τρόπο ζωής που περιλαμβάνει προγράμματα όπως η υιοθέτηση μιας ισορροπημένης διατροφής, η άσκηση, η καλή υγιεινή του ύπνου, η καλλιέργεια προσωπικών σχέσεων ή η επένδυση σε υγιή ελεύθερο χρόνο.

Δεν είναι απλώς το λάθος να συνδέουμε την εμμηνόπαυση με την ηλικία, αλλά μάλλον το αντίθετο: Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτή τη φάση της ζωής μας για να κάνουμε αλλαγές που θα μας βοηθήσουν αρχικά να καταπολεμήσουμε τις επιπτώσεις της εμμηνόπαυσης και, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, θα μας βοηθήσουν επίσης να ζήσουμε περισσότερο και καλύτερα. Η εμμηνόπαυση συνδέεται με την ηλικία, αλλά με θετικό τρόπο.

Ένας νέος Οδηγός για την εμμηνόπαυση και την ακράτεια που φτιάχτηκε από την ΤΕΝΑ παρέχει τη βάση για τις παρακάτω μαρτυρίες από την πραγματική ζωή… και απαντήσεις που μπορούν να σε βοηθήσουν, και μάλιστα πολύ!

Πώς στο καλό θα ζήσω την εμμηνόπαυση;

“Η εμμηνόπαυση είναι σαν ταινία τρόμου: με πρωταγωνίστρια εμένα ως το τρομακτικό τέρας και εξασθενημένη από την έλλειψη ύπνου”.

“Είναι σαν ένα φίδι που αλλάζει το δέρμα του”.

“Το σώμα μου έχει αλλάξει. Έχω πάρει βάρος. Έχω περισσότερες τρίχες στο πρόσωπό μου παρά στο κεφάλι μου”.

“Τις περισσότερες φορές νιώθω ότι τα έχω όλα υπό έλεγχο, αλλά κάνω πράγματα στα αλήθεια χαζά. Αφήνω τον καφέ μου και τη ζάχαρη στο ψυγείο. Ξεχνάω το κοτόπουλο στο φούρνο. Μπαίνω σε ένα δωμάτιο και ξεχνάω γιατί βρίσκομαι εκεί. Μια φορά ξέχασα ακόμη και το όνομα της κόρης μου. Ο σύζυγός μου με ρωτάει: “Γιατί το έκανες αυτό;”. Του απαντώ: “Αγνόησέ το, απλά μιλάει η νοητική θολούρα”.

Η εμμηνόπαυση είναι γεμάτη σκαμπανεβάσματα. Και είναι διαφορετική για κάθε άτομο. Υπάρχουν 48 συμπτώματα (αλλά οι περισσότερες από εμάς δεν μπορούμε να αναφέρουμε ούτε τρία) και κάθε περιεμμηνοπαυσιακή εμπειρία, δηλαδή της κλιμακτηρίου, προσφέρει το δικό της κοκτέιλ συμπτωμάτων που μας εκπλήσσει.

Πώς βίωσες την εμμηνόπαυση;

“Αλλαγές διάθεσης.”

“Παράτησα το σεξ από τη μια μέρα στην άλλη! Ποιος ασχολείται; Κάνει πάρα πολύ ζέστη. Δεν με νοιάζει. Έχω τον πιο υπομονετικό σύζυγο. Δεν βοηθάει όταν στεγνώνεις σαν την έρημο Σαχάρα, το δέρμα σου είναι ξηρό και όλα αυτά.”

“Η θολούρα του μυαλού μου κατέλαβε τη ζωή μου. Ξεχνούσα να πάρω τα παιδιά άλλων φίλων από το σχολείο, κάτι πολύ σοβαρό. Κοιτάζοντας πίσω, όλα αυτά ήταν απλώς η εμμηνόπαυση. Νόμιζα ότι τρελαινόμουν”.

Είτε είσαι κόρη, ανιψιά, φίλη, αφεντικό ή μακρινή ξαδέρφη κάποιου, όλες μπορούμε να κάνουμε μια μεγάλη διαφορά αν αφιερώσουμε λίγο χρόνο για να ρωτήσουμε πώς τα καταφέρνουν (ή δεν τα καταφέρνουν) οι εμμηνοπαυσιακές γυναίκες της ζωής μας.

Τι ήταν αυτό που λιγότερο περίμενες στην εμμηνόπαυση;

“Διαρροές: Δεν ήξερα καθόλου ότι ήταν μέρος της εμμηνόπαυσης. Νόμιζα ότι επηρέαζε μόνο τις πολύ ηλικιωμένες γυναίκες. Δεν ήξερα ότι και οι νεότερες γυναίκες μπορεί να έχουν ακράτεια. Αν ήξερα πόσο συχνή είναι, θα ντρεπόμουν λιγότερο”.

“Με εξέπληξε η έλλειψη πραγματικής πληροφόρησης. Δεν υπήρχαν πραγματικά στοιχεία. Όταν μου ήρθε η περίοδος δεν είχα καμία πληροφορία. Έπρεπε να το κρύψω. Η έναρξη της εμμηνόπαυσης είναι το ίδιο”.

“Με επηρέασε αρκετά στη δουλειά, όσον αφορά την απόδοσή μου. Ήταν ένα σοκ. Αλλά ποτέ δεν θα μου περνούσε από το μυαλό να πω: “Δεν έχω καλή απόδοση επειδή έχω μια κακή μέρα με την εμμηνόπαυση”. Μακάρι να ήταν πιο εύκολο να λέω αυτά τα πράγματα.

Η εμμηνόπαυση δεν πρέπει να αιφνιδιάζει κανέναν. Η κανονικοποίηση της εμμηνόπαυσης είναι ένας από τους πιο ανεκτίμητους τρόπους για να στηριζόμαστε αμοιβαία.

Τι θα έλεγες να μιλούσαμε περισσότερο για την εμμηνόπαυση;

“Μακάρι να είχα κάνει περισσότερη έρευνα και να άκουγα περισσότερο άλλες γυναίκες να μιλούν γι’ αυτό”.

“Είχα πολύ έντονες εξάψεις και ήταν μια δύσκολη περίοδος για μένα. Είναι καλό να μιλάς γι’ αυτό, σε ηρεμεί”.

“Αστειεύομαι συνέχεια: “Κατουριέμαι πάνω μου!”. Δεν υπάρχουν πολιτικά ορθές λέξεις. Μιλάω πολύ ελεύθερα. Λέω: “Θεέ μου, κατουρήθηκα πάνω μου”. Νομίζω ότι όλοι πρέπει να κάνουν το ίδιο λίγο περισσότερο. Συμβαίνει και δεν υπάρχει λόγος να το κρύβουμε”.

Το 29% των γυναικών που δεν έχουν βιώσει ακόμη την περιεμμηνόπαυση ή κλιμακτήριο τη φοβούνται πολύ. Ίσως αν μιλούσαμε περισσότερο γι’ αυτή να νιώθαμε λίγο πιο καθησυχασμένες καθώς μπαίνουμε σε αυτό το στάδιο της ζωής μας. Εξάλλου, το άγνωστο είναι αυτό που μας φοβίζει περισσότερο.

Με ποιον να μιλήσω;

“Δεν έχω μιλήσει ποτέ γι’ αυτό με τον σύντροφό μου, ποτέ. Δεν ξέρω γιατί, δεν ξέρω. Κρατιέμαι και λέω, ‘πρέπει να κατουρήσω’. Αλλά ποτέ δεν είπα ότι αυτό οφείλεται στην εμμηνόπαυση. Όλοι υποθέτουν ότι είναι επειδή έχω κάνει παιδιά”.

“Νιώθω ότι οι μητέρες μας μας απογοήτευσαν- δεν μας το είπαν. Δεν το συζητήσαμε ποτέ, ούτε καν με την αδελφή μου. Έτσι μας άφησαν να το βιώσουμε μόνες μας. Είναι ακόμα ένα μεγάλο ταμπού”.

“Η μητέρα μου δεν μιλούσε για την εμμηνόπαυση. Το μόνο πράγμα που είπε ήταν να κάνω αυτές τις ασκήσεις πυελικού εδάφους. Είπε ότι είναι σαν να κρατάς την ανάγκη να κατουρήσεις και μετά να κάθεσαι στην τουαλέτα και να τα αφήνεις. Είπε να κάνω τις ασκήσεις ενώ πλένομαι. Αυτό είναι το μόνο που είπε για την εμμηνόπαυση. Δεν μίλησε ποτέ για τις αλλαγές.”

Ας κάνουμε τις μητέρες, τους γιους, τα αδέλφια, τους θείους και τους άνδρες φίλους μας να μιλήσουν για το ότι ξεχνάμε συνεχώς πού να βάλουμε τα κλειδιά και για τα οφέλη της λίπανσης. Και όσο περισσότερο κανονικοποιήσουμε την ανοιχτή συζήτηση γι’ αυτό το θέμα στον εργασιακό χώρο, τόσο καλύτερα θα μπορούμε να βοηθήσουμε τις γυναίκες που παλεύουν με εξάψεις και υπολογιστικά φύλλα του Excel (ένας όχι και τόσο διασκεδαστικός συνδυασμός).

Ποια είναι η καλύτερη συμβουλή για την εμμηνόπαυση που θα σου άρεσε να μεταδώσεις;

“Αποδέξου την, μίλα γι’ αυτήν, μοιράσου την, κανονικοποίησέ την. Και μη φοβάσαι να ζητάς βοήθεια.”

“Ο κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός, γι’ αυτό μην αφήνεις τον εαυτό σου να παρασύρεται από ταινίες τρόμου”.

“Μην κρύβεις το σώμα σου και μη σταματάς να κάνεις αυτό που αγαπάς: συνέχισε να κολυμπάς και να αθλείσαι”.

Όσο περισσότερο μοιραζόμαστε τις συμβουλές μας για την εμμηνόπαυση, τόσο καλύτερα προετοιμασμένες θα είμαστε όλες.

Κανονικά, όταν είμαστε σε κακή διάθεση, η όρεξή μας μειώνεται, αλλά είναι απαραίτητο να καταβάλλουμε προσπάθεια και να προσλαμβάνουμε τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για να λειτουργήσει σωστά το νευρικό μας σύστημα. Ακολουθούν μερικές συμβουλές για την καταπολέμηση της καταθλιπτικής διάθεσης:

• Βάλε τη βρώμη στη διατροφή σου, με τη μορφή νιφάδων ή μούσλι ή αλευριού ή ως ρόφημα. Συνιστάται ιδιαίτερα για την υψηλή περιεκτικότητά της σε βιταμίνη Β1, η οποία ενδείκνυται σε καταστάσεις εξάντλησης, νευρικότητας, κόπωσης ή κατάθλιψης.
• Άλλες τροφές πλούσιες σε βιταμίνη Β είναι οι ξηροί καρποί, τα δημητριακά, τα όσπρια, το αβοκάντο και όσες έχουν υψηλή συγκέντρωση πρωτεϊνών, όπως το κρέας, το ψάρι, τα αβγά και τα γαλακτοκομικά προϊόντα.
• Μοίρασε τις τροφές σου σε τέσσερα ή πέντε γεύματα την ημέρα. Αν δεν έχεις όρεξη, είναι προτιμότερο να τρως λίγο πολλές φορές παρά να περνάς πολλές ώρες χωρίς καθόλου φαγητό, καθώς αυτό επιτείνει τα καταθλιπτικά συμπτώματα.
• Το να τρως πάντα μαζί με άλλους θα σε βοηθήσει να επικοινωνείς, θα σε κάνει να νιώθεις καλύτερα και θα σε βοηθήσει επίσης να ανακτήσεις την όρεξή σου και να αποφύγεις τον υποσιτισμό.
• Απόφυγε τα διεγερτικά ποτά, όπως ο καφές, το τσάι και τα ποτά τύπου κόλα, και κόψε τελείως τα αλκοολούχα ποτά, γιατί με αυτά καταπονείται το νευρικό σύστημα.
• Η τακτική, μέτρια άσκηση (αν γίνεται σε εξωτερικούς χώρους ακόμα καλύτερα) είναι ένα από τα πιο αποτελεσματικά όπλα για την αντιμετώπιση της χαμηλής διάθεσης, καθώς η άσκηση απελευθερώνει σεροτονίνη, τη λεγόμενη ορμόνη της ευτυχίας.
• Η γιόγκα, ο διαλογισμός ή άλλες τεχνικές χαλάρωσης είναι επίσης πολύ χρήσιμες για την αναπτέρωση του ηθικού σου.

Εάν αυτή είναι η περίπτωσή σου, είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζεις τι σου συμβαίνει και γιατί, προκειμένου να συμφιλιωθείς με το σώμα σου και να βελτιώσεις την ποιότητα ζωής σου. Το να συμβουλευτείς έναν ειδικό θα σε βοηθήσει να λύσεις τις απορίες σου και να βρεις την πιο κατάλληλη θεραπεία για την περίπτωσή σου.

Γιατί συμβαίνει αυτό;

Οι ωοθήκες μας υπόκεινται σε μια προοδευτική διαδικασία γήρανσης από τη στιγμή που γεννιόμαστε, οπότε έχουμε έναν περιορισμένο αριθμό ωοθυλακίων, αρκετό για να μας φτάσει μέχρι την ηλικία των 50 ετών. Όταν αυτό το απόθεμα εξαντλείται πρόωρα, αυτό μπορεί να οφείλεται σε διάφορους λόγους:

1. Έλλειψη ωοθυλακίων: Η ωοθήκη διαθέτει ένα λιγοστό απόθεμα ωοθυλακίων.
2. Τα ωοθυλάκια αναλώνονται πιο γρήγορα από το κανονικό.
3. Έλλειψη ανταπόκρισης της ωοθήκης στα ορμονικά ερεθίσματα από τον εγκέφαλο.
4. Τοξίνες που μπορεί να επηρεάσουν το αποθεματικό των ωοθυλακίων.

Συμπτώματα

Το πρώτο και πιο συνηθισμένο από όλα είναι η εμφάνιση ακανόνιστων περιόδων και χρονικών διαστημάτων χωρίς περίοδο. Εάν είσαι κάτω των 40 ετών κι επιπλέον έχεις κάποιο από τα χαρακτηριστικά συμπτώματα της εμμηνόπαυσης, όπως εξάψεις, νυχτερινές εφιδρώσεις, αϋπνία, ευερεθιστότητα, έλλειψη συγκέντρωσης, τάση για κλάματα, πόνο στις αρθρώσεις, κολπική ξηρότητα, διαρροή ούρων, μειωμένη λίμπιντο, δυσπαρευνία ή επώδυνες σεξουαλικές επαφές ή ακόμη και υπογονιμότητα σε νέες γυναίκες, καλό  είναι να συμβουλευτείς τον γυναικολόγο σου. Τα αυξημένα επίπεδα της θυλακιοτρόπου ορμόνης (FSH) αποτελούν έναν απλό διαγνωστικό οδηγό.

Ο κίνδυνος οστεοπόρωσης και καρδιαγγειακών παθήσεων είναι αυξημένος σε σύγκριση με εκείνον μιας ηλικιωμένης γυναίκας, οπότε η πρόληψη είναι πολύ σημαντική.

Το κάπνισμα μπορεί να προκαλέσει πρόωρη εμμηνόπαυση

Η αύξηση των προβλημάτων υπογονιμότητας, σε συνδυασμό με την αύξηση των επιπέδων των περιβαλλοντικών ρύπων, έχει στρέψει την προσοχή των ερευνητών στο γιατί συμβαίνει αυτό. Έτσι, έχει αποδειχθεί ότι ένας από τους παράγοντες κινδύνου που συνδέονται σαφέστερα με την πρόωρη εμμηνόπαυση είναι το κάπνισμα. Οι υδρογονάνθρακες στον καπνό του τσιγάρου μπορεί να είναι τοξικοί για το ωοθυλακικό μας απόθεμα.

Γενικά, οι γυναίκες που καπνίζουν έχουν περισσότερες πιθανότητες να έχουν φυσική εμμηνόπαυση ένα χρόνο νωρίτερα από τις μη καπνίστριες. Το κάπνισμα συνδέεται επίσης με χειρότερα αναπαραγωγικά αποτελέσματα.

Υπάρχει θεραπεία;

Εάν έχεις διαγνωστεί με πρόωρη εμμηνόπαυση θα μπορούσες να λάβεις θεραπεία ορμονικής αντικατάστασης, εκτός κι εάν δεν έχεις ολοκληρώσει ακόμη το αναπαραγωγικό σου στάδιο και επιθυμείς να αποκτήσεις παιδιά ή εάν λαμβάνεις χημειοθεραπεία.

Μία ορμονική θεραπεία μπορεί να ελαχιστοποιήσει τα συμπτώματα που σχετίζονται με την εμμηνόπαυση, τα οποία προκαλούνται από την έλλειψη οιστρογόνων, όπως οι διαταραχές του ύπνου, οι αλλαγές στη σεξουαλική ζωή, οι καταθλιπτικές καταστάσεις ή, φυσικά, η ακράτεια ούρων λόγω της απώλειας της ελαστικότητας των πυελικών μυών.

Επιπλέον, ο κίνδυνος οστεοπόρωσης και καρδιαγγειακών παθήσεων είναι υψηλότερος από εκείνον μιας γυναίκας με εμμηνόπαυση σε φυσιολογική ηλικία. Υπάρχει 53% μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης στεφανιαίας νόσου σε αυτές τις περιπτώσεις σε σύγκριση με τις γυναίκες με εμμηνόπαυση στην ηλικία των 55 ετών.

Η θεραπεία ορμονικής αντικατάστασης δεν αποτελεί αντισυλληπτική θεραπεία και ο κίνδυνος μιας εγκυμοσύνης είναι 5-10% στις γυναίκες με πρόωρη εμμηνόπαυση πριν σταματήσει εντελώς η περίοδός τους.

Εάν βρίσκεσαι σε αυτή την κατάσταση, συμβουλεύσου έναν ειδικό για να βελτιώσεις την ποιότητα ζωής σου, καθώς συνιστάται να ξεκινήσεις ορμονοθεραπεία το συντομότερο δυνατό και να τη συνεχίσεις μέχρι τα 50 σου.

Να θυμάσαι ότι αν έχεις διαρροή ούρων σε αυτό το στάδιο, θα αισθάνεσαι πιο σίγουρη χρησιμοποιώντας ειδικά απορροφητικά προϊόντα για την ακράτεια ούρων, όπως αυτά που προσφέρει η TENA. Παράγγειλε δωρεάν δείγματα εδώ.

Πηγή: Δρ. Gema García Gálvez